Felix Romulijana je carska palata smeštena kod Gamzigrada, u istočnoj Srbiji, oko 11 kilometara od Zaječara. Ovaj lokalitet je jedan od najbolje očuvanih rimskih spomenika u Srbiji.
Arheološka iskopavanja započeta su još 1953. godine pod pretpostavkom da se radi o rimskom vojnom logoru. Međutim, otkrivanjem luksuznih podnih mozaika i skulptura od mermera namena ovog zdanja dovedena u pitanje. Zagonetka je rešena 1984. godine kada je pronađena arhivolta sa natpisom “Felix Romuliana”.
Ovim je potvrđena hipoteza akademika Dragoslava Srejovića da se radi o carskoj palati, ostavštini imperatora Galerija, koju je nazvao po svojoj majci Romuli, a podigao sa namerom da se u nju povuče nakon silaska sa prestola.
Felix Romulijana zahvata prostor od 6,5 hektara. Opasana je odbrambenim zidom od 20 kula, unutar kojih je carska palata. Glavna kapija je na istočnoj strani i ka njoj su okrenute fasade svih građevina unutar bedema.
Pored istraživanja palate 1990. godine počinju istraživanja na obližnjem brdu Magura gde bivaju otkrivena dva mauzoleja. Srejović tada zaključuje da se radi o mestu gde su pohranjena tela Romule i Galerija koji su ritualom apoteoze uznešeni među božanstva.
Feliks Romulijana je proglašena 2007. godine za spomenik svetske kulturne baštine pod zaštitom UNESCO organizacije.
Izvor: tozajecar.rs